İntihar eden kişinin cenaze namazının kılınmasına yönelik çeşitli kaynaklarda görüşler yer almaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı ve bazı akademik kaynaklar, bu konuyu derinlemesine incelemiştir. İşte, intihar eden kişinin cenaze namazının kılınıp kılınmayacağına dair bazı detaylar
İNTİHAR’IN İSLAM DİNİNDEKİ YERİ
İslam dininde intihar Allah’ın yaratmış olduğu cana kıymaktır ve yasaktır. Bu sebeple intiharın İslam dininde yasak kabul edilmesine dayanak gösterilen belli başlı ayet ve hadisler vardır. İslam dininin temel kaynağı Kuran-ı Kerim’de intiharı yasaklayan ayetler şunlardır:
Nisa suresi 29. ayet; “Ey iman edenler, mallarınızı aranızda karşılıklı rıza ile gerçekleştirdiğiniz ticaret yolu hariç, batıl yollarla yemeyin. Ve kendinizi öldürmeyin. Şüphe yok ki, Allah sizi çok esirgeyendir”(Çantay, 1957).
Bu ayette kişinin kendisini öldürmesinin açıkça yasaklandığı görülmektedir.
İslam dininin insanın can ve mal güvenliğine önem verdiği ve hayatın değerli olduğuna yönelik vurgusunu Kuranı Kerim’deki Maide Suresi 32. Ayette görmekteyiz.
“Kim bir insanı, bir can karşılığı veya yeryüzünde bir bozgunculuk çıkarmak karşılığı olmaksızın öldürürse, o sanki bütün insanları öldürmüş gibidir. Her kim de birini yaşatırsa sanki bütün insanlığı kurtarmış gibidir”.
Benzer şekilde İsra Suresi 33. ayette “Haklı bir sebep olmadıkça, Allah’ın öldürülmesini haram kıldığı cana kıymayın. Kim haksız yere öldürülürse, biz onun velisine yetki vermişizdir. Ancak o da (kısas yoluyla) öldürmede meşru ölçüleri aşmasın. Çünkü kendisine yardım edilmiştir”.
Bu ayetlerden anlaşılacağı üzere İslam dininin temel prensiplerinden biri nefsin korunmasıdır. Kişinin haksız yere başkasını öldürmesi gibi kendi canına kıyması da yasak kabul edilmiştir.
HZ. MUHAMMED’İN (S.A.V) İNTİHAR HAKKINDAKİ HADİS-İ ŞERİFLERİ
İslam dininin ikinci temel kaynağı olan Hz. Muhammed’e ait intiharla ilgili hadisler şunlardır: “Sizden önceki ümmetlerden yaralı bir adam vardı. Yarasının acısına dayanamayarak, bir bıçak aldı ve elini kesti. Ancak kan bir türlü kesilmediği için adam öldü. Bunun üzerinde Cenabı-ı Hak; kulum can hakkında benim önüme geçti, ben de ona cenneti haram kıldım, buyurdu (Buhâri, Enbiyâ, 50)”
“Kim kendisini dağdan atarak intihar ederse o cehennemlik olur. Orada ebedi olarak kendini dağdan atar. Kim zehir içerek intihar ederse, cehennem ateşinin içinde elinde zehir olduğu halde ebedi olarak ondan içer. Kim de kendisine demir saplayarak intihar ederse, cehennemde ebedi olarak o demiri karnına saplar (Buhari, Tıbb 56: Müslim, İman 175(109); Tirmizi Tıbb 7 (2044,2045); Nesai, Cenaiz 68, (4,66,67);Ebu Davut, Tıbb 11,(3872)
“Kim, bile bile, yalan yere İslam’dan başka bir din ile yemin ederse, bu kimse dediği gibidir. Kim kendisini bir şeyle öldürüp intihar ederse, Kıyamet günü kendisine o şeyle azap verilir. Kişinin gücü dışında olan bir şey üzerine yaptığı nezir muteber değildir. Mümine lanet etmek onu öldürmek gibidir. Bir mümine küfür nispet etmek onu öldürmek gibidir. Kim kendisini bir şeyle keserse Kıyamet günü onunla kesilir. Kim malını çok göstermek için yalan bir iddiada bulunursa, Allah onu daha da azaltır (Buhari, Eyman, 7,Cenaiz 84, Edep 44,73; Müslim, İman 176, (110); Tirmizi, İman 16,(2638); Ebu Davut, İman 9,(3257); Nesai, Eyman 7, (7,5,6)”
İNTİHAR EDEN KİŞİNİN CENAZE NAMAZI KILINIR MI?
Hadislerde de vurgulandığı gibi inancı ve ameli ne olursa olsun kendi canına kıyan kimsenin intihar etmesi nedeniyle âhirette büyük bir cezaya çarptırılacağı bildirilmiştir.
Bu yüzden İslam dininde intihar eden kişilerin cenaze namazının kılınıp kılınmaması ile ilgili ihtilaflar çıkmış ve kılınmayacağı yönünde toplumda yaygın kanaatler oluşmuştur. İslam dininde intihar eden kişilerin cenaze namazının kılınması ile ilgili Hanefi ve Şafi mezheplerinde fetvayı esas alan görüşe göre bir kimse bile bile intihar ederse yıkanır ve cenaze namazı kılınır. Günahı büyük olsa da bu kimse fasıktır, fakat yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışmamıştır. Müslümanların diğer fasıkları gibi kendi hakkında zulmetmiştir.
Burada belirtilen fasık kelimesinin anlamı “Allah’ın emirlerine ayrkırı davranan günahkar kimse” demektir.
Ebu Yusuf ve İbni Humam gibi Hanefi mezhebinin öncülerinden bir topluluk, intihar eden kimsenin cenaze namazının kılınmayacağı görüşündedir. Çünkü Sahih-i Müslim’de Cabir bin Semure’den aktarılan hadise göre; “Hz.Peygamber(a.s) ‘ın huzuruna intihar etmiş biri götürüldü. Fakat Peygamberimiz (a.s) cenaze namazını kılmadı”
İslam dünyasında ve ülkemizde hakim olan görüş, ünlü Hanefi hukukunun kitabı olarak kabul edilen İbn-i Abidin Reddü’l Muhtar Ale’d-Dürrü’l- Muhtar isimli ünlü eserinde “kendini öldüren kimse, bu işi kasten bile yapsa, yıkanır ve namazı kılınır” fetvası vardır.
Ayrıca intihar eden kişinin cenaze namazının kılınmaması acılı ailenin acısını daha da arttırabileceği düşüncesiyle bu kişilerinde cenaze namazının kılınabileceği söylenmiştir. Bu bağlamda benzer şekilde ülkemizde de intihar eden kişilerin cenaze namazı kılınmaktadır.
DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN İNTİHAR DURUMUNDA CENAZE NAMAZI HAKKINDAKİ GÖRÜŞÜ
Diyanet İşleri Başkanlığı, intihar halinde kişinin cenaze namazının kılınıp kılınamayacağına yönelik şu görüşlerde bulunmuştur;
Can, Allah’ın kula verdiği bir emanettir. Başkasının canına kıymak nasıl günah ise, kişinin kendi canına kıyması da aynı şekilde büyük bir günahtır. Hz. Peygamber pek çok hadisinde intihar etmenin ne denli günah olduğunu ve intihar edenin karşılaşacağı cezayı haber vermiştir. O, bir hadislerinde şöyle buyurmaktadır: “Her kim kendini bir dağdan aşağı atıp intihar ederse, bu kimse cehennem ateşi içinde ebedî olarak kendisini yüksekten aşağıya bırakır olacaktır. Her kim zehir yudumlar da kendisini öldürürse, o kimse de zehri elinde, cehennem ateşi içinde ebedî o zehri içer olacaktır. Her kim de kendisini kesici ve delici bir aletle öldürürse, o da kullandığı aleti kendi karnına vurur ve yarar hâlde ebedî cehennem ateşinde kalacaktır” (Buhârî, Tıp, 56). Hadiste, intihar eden kimsenin ahirette göreceği şiddetli ve kalıcı azabın kendi fiilinin sonucu olduğu etkileyici bir dille anlatılmaktadır.
İslam âlimleri, hadisteki ebedî azap kaydının, intiharı helal sayarak kendi canına kıyanlar için söz konusu olduğunu veya uzun süreli azap anlamında mecazî bir ifade olduğunu belirtmişlerdir (Aynî, ‘Umde, XXI, 292).
Yüce Allah’ın emanet olarak lütfettiği hayatı O’nun razı olmadığı bir tarzda sonlandırma anlamına gelen intihar eyleminin salim akılla gerçekleştirilemeyeceği açıktır. Ancak kişinin cinnet hâlinde iken canına kıymış olacağı var sayılarak bağışlanması için Allah’a dua edilir. Nitekim âlimler, “Her ‘lâ ilahe illallah’ diyenin cenaze namazını kılınız.” (Taberânî, el-Mu‘cemü’l-kebîr, XII, 447) hadisinin genel anlamından hareketle, kelime-i şehadet getiren herkesin cenaze namazının kılınacağını söylemişlerdir.